Tác hại của việc ăn quá nhiều nấm và cách phòng ngừa bạn nên biết

Nấm một nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ hàm lượng cao các vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa. Việc tiêu thụ nấm một cách thiếu kiểm soát hoặc ăn quá nhiều cũng có thể gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe. Ảnh hưởng không mong muốn bao gồm các vấn đề tiêu hóa, phản ứng dị ứng và các tác dụng phụ khác có thể tác động nghiêm trọng đến cơ thể. 

Nấm là gì?

Nấm là một nhóm sinh vật đa dạng thuộc giới Fungi, có mặt khắp nơi trong tự nhiên. Chúng là những sinh vật dị dưỡng, không chứa chất diệp lục nên không thể tự quang hợp để tạo ra chất dinh dưỡng như thực vật. Thay vào đó, nấm hấp thụ dinh dưỡng từ môi trường xung quanh hoặc từ các sinh vật khác thông qua quá trình phân giải chất hữu cơ.

Nấm có thể tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm nấm đơn bào như men, nấm đa bào như nấm mốc và các loại nấm lớn như nấm ăn. Một số loại nấm có ích trong sản xuất thực phẩm (như men làm bánh mì, nấm ăn) và y học (như sản xuất kháng sinh penicillin). Tuy nhiên, cũng có những loại nấm gây bệnh, gây hại cho con người, động vật và thực vật, như nấm da, nấm móng và các loại nấm gây bệnh cho cây trồng.

Nấm thường sinh trưởng tốt ở những môi trường ẩm ướt và nhiệt độ thích hợp. Chúng có thể phát triển trên nhiều bề mặt khác nhau như đất, gỗ, thực phẩm, và trên cơ thể sống. Nấm đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái, tham gia vào quá trình phân hủy chất hữu cơ và tái tạo dinh dưỡng cho môi trường. 

Những lợi ích khi ăn nấm

Nấm là một nguồn thực phẩm thiên nhiên giàu dinh dưỡng và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, đặc biệt trong việc tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện sức khỏe xương. Nhờ chứa nhiều hợp chất hoạt tính sinh học như polyphenol, polysaccharid, vitamin, carotenoid và khoáng chất, nấm giúp cơ thể chống lại các gốc tự do và duy trì một hệ miễn dịch mạnh mẽ. 

Nấm còn đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện sức khỏe đường ruột nhờ chứa prebiotics – loại chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của vi khuẩn có lợi (probiotic) trong hệ tiêu hóa. Thường xuyên tiêu thụ nấm không chỉ giúp cân bằng vi khuẩn có lợi, mà còn duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

Bên cạnh đó, nấm còn có khả năng kiểm soát huyết áp hiệu quả nhờ hàm lượng kali cao, giúp giảm tác động của natri và cải thiện chức năng mạch máu. Nấm cũng được biết đến với khả năng giảm cholesterol và chất béo trung tính, đồng thời ngăn ngừa viêm nhiễm, giúp bảo vệ tim mạch. 

Đặc biệt, nấm giàu các chất chống oxy hóa như ergothioneine và glutathione, giúp ngăn ngừa ung thư bằng cách bảo vệ tế bào khỏi các tổn thương, giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư, nhất là ung thư vú.

Không chỉ giúp kiểm soát huyết áp, nấm còn hỗ trợ giảm cân hiệu quả nhờ lượng carbohydrate và calo thấp. Hàm lượng chất xơ trong nấm cũng tạo cảm giác no lâu, giúp người dùng dễ dàng kiểm soát lượng thức ăn và năng lượng nạp vào. 

Ngoài ra, nấm còn có tác dụng tích cực đối với sức khỏe não bộ. Một nghiên cứu tại Singapore chỉ ra rằng, người tiêu thụ từ 2 khẩu phần nấm trở lên mỗi tuần có nguy cơ mắc suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) thấp hơn đến 57% so với người ăn ít hơn một lần mỗi tuần. 

Ergothioneine trong nấm được cho là không chỉ có đặc tính chống oxy hóa mà còn có khả năng chống viêm, giúp bảo vệ các tế bào thần kinh, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến trí nhớ như Alzheimer.

Tác hại khi ăn nhiều nấm

Vấn đề tiêu hóa do nấm gây ra

Tiêu thụ nấm có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa như buồn nôn, tiêu chảy, và nôn mửa, đặc biệt là đối với những người có cơ địa nhạy cảm. Nấm không phù hợp với mọi người, và có thể gây trở ngại cho hệ tiêu hóa, dẫn đến cảm giác khó chịu. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng này sau khi ăn nấm, tốt nhất nên ngừng sử dụng để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe.

Dị ứng da do ăn nấm

Một số người có thể gặp phản ứng dị ứng sau khi tiêu thụ nấm, biểu hiện qua phát ban và kích ứng da. Triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 20-30 phút sau khi ăn, với hiện tượng ngứa ran lan khắp cơ thể. Những người có tiền sử dị ứng cần thận trọng khi sử dụng nấm và nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu gặp bất kỳ phản ứng bất thường nào.

Gây khô và chảy máu mũi

Tiêu thụ quá nhiều nấm có thể dẫn đến tình trạng khô mũi, chảy máu mũi và khô họng. Điều này chủ yếu là do nấm có tính chất làm thay đổi độ ẩm trong cơ thể, gây ra hiện tượng khô niêm mạc mũi. Vì vậy, cần cân nhắc lượng nấm tiêu thụ để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

Buồn ngủ và mệt mỏi

Một tác dụng phụ thường gặp khác của nấm là gây buồn ngủ và mệt mỏi. Sau khi ăn nấm, cơ thể có thể bị sụt giảm mức năng lượng, khiến bạn cảm thấy uể oải. Để tránh tình trạng này, bạn nên ăn nấm với lượng vừa phải, không nên ăn quá nhiều để duy trì sự cân bằng năng lượng.

Không nên ăn nấm khi mang thai

Một số chuyên gia y tế khuyến cáo rằng phụ nữ mang thai và cho con bú nên tránh tiêu thụ nấm. Mặc dù chưa có nghiên cứu chứng minh rõ ràng về các tác dụng phụ nghiêm trọng, nhưng việc hạn chế ăn nấm trong giai đoạn này là cần thiết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mẹ và bé.

Chóng mặt và mất tập trung

Nấm cũng có thể gây chóng mặt, đặc biệt khi ăn quá nhiều. Một số người cảm thấy mất tập trung hoặc thậm chí thay đổi tâm trạng sau khi tiêu thụ nấm. Những người có tiền sử huyết áp thấp nên đặc biệt thận trọng, vì nấm có thể làm giảm sự tỉnh táo và gây ra các vấn đề liên quan đến tuần hoàn máu.

Nguy cơ suy thận

Ăn phải nấm hoang dã không rõ nguồn gốc có thể dẫn đến ngộ độc, gây tổn thương thận cấp tính. Một số loài nấm độc như chi Amanita chứa các chất độc cực mạnh, có khả năng gây suy thận và tổn thương nghiêm trọng các cơ quan khác. Do đó, cần tránh tiêu thụ các loại nấm không rõ nguồn gốc và chỉ sử dụng nấm từ các nguồn cung cấp đáng tin cậy.

Nấm gây ảo giác

Một số loại nấm, được gọi là "nấm ma thuật," chứa các hợp chất như psilocybin và psilocin, có thể gây ảo giác và thay đổi nhận thức. Những chất này mặc dù được sử dụng trong một số liệu pháp tâm lý, nhưng lại đi kèm với nhiều rủi ro về sức khỏe. 

Tương tác với thuốc

Nấm có chứa psilocybin có thể gây tương tác với một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc tác động lên serotonin như thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc ức chế MAO. Việc kết hợp nấm với các loại thuốc kích thích như cocaine và amphetamine có thể dẫn đến tăng huyết áp và các vấn đề nghiêm trọng về tim. 

Nhìn chung, mặc dù nấm mang lại nhiều lợi ích dinh dưỡng, việc tiêu thụ không đúng cách hoặc sử dụng nấm từ các nguồn không rõ ràng có thể gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe. Người tiêu dùng cần cẩn thận và có hiểu biết đúng đắn về loại nấm mà họ sử dụng.

Cách phòng tránh những tác hại khi ăn nhiều nấm 

Việc tránh ăn nấm mọc hoang dã hoặc nấm tự nhiên khi không xác định rõ đó là nấm ăn được hay nấm độc là vô cùng quan trọng. Chỉ nên ăn nấm khi đã hoàn toàn chắc chắn về tính an toàn của chúng.

Trước khi sử dụng nấm, cần kiểm tra chúng thật kỹ và tuyệt đối không dùng những loại nấm lạ. Để đảm bảo an toàn, chỉ nên sử dụng nấm đã được xác nhận an toàn từ nguồn đáng tin cậy.

Không ăn nấm nếu không tự tay hái hoặc không được kiểm tra: Nếu bạn không tự tay hái nấm và chưa có người có kinh nghiệm kiểm tra phân loại, tuyệt đối không nên ăn. Nấm hoang dã thường chứa nhiều rủi ro nếu không được nhận diện đúng cách.

Việc ăn thử hoặc cho động vật ăn thử nấm để kiểm tra độc tính là cực kỳ nguy hiểm. Một số loại nấm có thể gây ngộ độc muộn, từ 20-24 giờ sau khi ăn, điều này khiến việc thử nấm không đảm bảo an toàn và có thể gây tử vong.

Không nên hái nấm non vì chưa thể thấy hết đặc điểm cấu tạo của chúng để xác định rõ ràng loại nấm. Nấm quá già cũng không nên tiêu thụ vì chất lượng có thể bị ảnh hưởng, gây khó khăn cho việc nhận diện loại nấm và độ an toàn của chúng.

Trong trường hợp bị ngộ độc, cần đưa tất cả những người ăn nấm, kể cả người chưa có triệu chứng, đến cơ sở y tế gần nhất để được cứu chữa kịp thời. Ngộ độc nấm có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách.

Nhận diện nấm độc và tránh nguy cơ ngộ độc: Hiện nay trên thế giới có hơn 10.000 loài nấm được xác định, trong đó có hàng trăm loài nấm độc. Các nấm có màu sắc sặc sỡ, mũ nấm với dạng màng phình to, cuống và bao gốc, hoặc những loại có bào tử màu hồng nhạt, phát ra ánh sáng thường là nấm độc. 

Đặc biệt, độc tính của một số loại nấm có thể thay đổi theo mùa và môi trường. Do đó, một loài nấm có thể an toàn khi ăn ở thời điểm này nhưng gây ngộ độc vào thời điểm khác. Không nên ăn các loại nấm có màu sắc nổi bật, mùi hắc, hoặc nấm quá non hay quá già, vì các đặc điểm này thường liên quan đến nấm độc. 

Hy vọng rằng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về những tác hại tiềm ẩn do nấm gây ra đối với sức khỏe con người. Để tránh những rủi ro không đáng có, việc cẩn trọng khi chọn lựa và tiêu thụ nấm là rất quan trọng. Hãy luôn đảm bảo rằng nguồn gốc nấm mà bạn sử dụng đáng tin cậy, và tìm hiểu kỹ về đặc tính của từng loại nấm. 

Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết này. Nếu bạn muốn biết thêm thông tin hữu ích và cập nhật về sức khỏe, dinh dưỡng và nhiều chủ đề khác, hãy truy cập vào website ttl.edu.vn. Chúng tôi luôn nỗ lực mang đến cho bạn những kiến thức khoa học và chính xác nhất, giúp bạn bảo vệ và nâng cao sức khỏe của mình.