Hướng dẫn cách bảo quản sữa mẹ và những điều cần lưu ý
Bảo quản sữa mẹ đúng cách là một phần quan trọng trong việc nuôi dưỡng trẻ sơ sinh, giúp đảm bảo rằng bé nhận đủ dinh dưỡng cần thiết để phát triển khỏe mạnh. Để giữ cho sữa mẹ luôn tươi ngon và an toàn, các bà mẹ cần nắm rõ những nguyên tắc và cách bảo quản sữa một cách hiệu quả.
Tại sao cần bảo quản sữa mẹ?
Bảo quản và lưu trữ sữa mẹ là một bước quan trọng trong hành trình nuôi dưỡng trẻ sơ sinh. Lý do phổ biến nhất để hút sữa, bảo quản và lưu trữ là để đảm bảo rằng trẻ vẫn có thể tiếp cận nguồn sữa mẹ bổ dưỡng ngay cả khi mẹ trở lại làm việc sau thời gian nghỉ thai sản. Tuy nhiên, còn nhiều lý do khác khiến việc này trở nên cần thiết:
Khi bầu ngực của mẹ luôn trong tình trạng căng tức do sữa, việc hút sữa ra ngoài không chỉ giúp giảm bớt cảm giác khó chịu mà còn làm giảm áp lực lên vú. Việc này rất quan trọng, đặc biệt khi mẹ cảm thấy đau đớn do sự căng đầy sữa.
Có những trường hợp trẻ không bú mẹ hiệu quả, khiến mẹ muốn đảm bảo rằng trẻ vẫn nhận được sữa mẹ. Việc vắt và lưu trữ sữa sẽ giúp trẻ có đủ sữa để bú, ngay cả khi trẻ chưa thành thạo trong việc ti mẹ.
Khi mẹ cần trở lại công việc, việc bảo quản sữa mẹ sẽ cho phép chồng hoặc các thành viên khác trong gia đình hỗ trợ cho trẻ bú sữa mẹ. Điều này không chỉ giúp mẹ có thời gian làm việc mà còn duy trì liên kết giữa trẻ và nguồn sữa mẹ.
Việc giữ cho bầu ngực rỗng bằng cách hút sữa đều đặn sẽ kích thích cơ thể tạo ra nhiều sữa hơn. Khi sữa được vắt ra thường xuyên, cơ thể mẹ sẽ phản ứng bằng cách sản xuất thêm sữa, giúp duy trì nguồn cung dồi dào cho trẻ.
Nếu mẹ phải tạm thời ngừng cho trẻ bú vì lý do sức khỏe, như đang dùng thuốc hoặc nhập viện điều trị, việc bảo quản sữa mẹ sẽ đảm bảo trẻ vẫn có đủ nguồn sữa dinh dưỡng trong thời gian mẹ không thể cho bú.
Nguyên tắc cơ bản trong bảo quản sữa mẹ
Bảo quản sữa mẹ đúng cách không chỉ giúp giữ gìn chất lượng sữa mà còn đảm bảo an toàn cho sức khỏe của trẻ. Dưới đây là một số nguyên tắc cơ bản cần lưu ý khi bảo quản sữa mẹ:
Nhiệt độ bảo quản
Tủ lạnh: Sữa mẹ có thể được bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ từ 0°C đến 4°C và nên sử dụng trong vòng 3-5 ngày. Nếu cần bảo quản lâu hơn, bạn có thể chuyển sữa vào ngăn đá.
Ngăn đá: Sữa mẹ có thể được đông lạnh trong ngăn đá ở nhiệt độ -18°C hoặc thấp hơn và có thể sử dụng trong vòng 6-12 tháng. Hãy nhớ ghi lại ngày vắt sữa trên mỗi bình để kiểm soát thời gian sử dụng.
Chọn bình đựng phù hợp
Sử dụng các bình hoặc túi chuyên dụng để bảo quản sữa mẹ. Những sản phẩm này nên được làm từ chất liệu an toàn, không chứa BPA và dễ dàng để vệ sinh. Tránh sử dụng bình nhựa tái chế không rõ nguồn gốc.
Các nguyên tắc cơ bản khác
Trước khi vắt sữa, bạn cần rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và nước ấm. Nếu không có nước sạch, có thể sử dụng dung dịch khử trùng tay. Đảm bảo rằng mọi dụng cụ, bình chứa và máy hút sữa cũng được vệ sinh kỹ lưỡng để tránh nhiễm khuẩn.
Một khi sữa mẹ đã được rã đông, bạn không nên đông lạnh lại. Sữa mẹ đã rã đông chỉ nên sử dụng trong vòng 24 giờ và không nên để ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ.
Luôn đảm bảo rằng nắp bình đựng sữa được đóng kín sau khi sử dụng. Điều này giúp ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập và giữ cho sữa được tươi ngon.
Khi bảo quản sữa, hãy tránh để sữa tiếp xúc với không khí bên ngoài quá lâu. Điều này có thể làm giảm chất lượng và độ tươi của sữa.
Để đảm bảo an toàn cho trẻ, hãy sử dụng sữa mẹ trong khoảng thời gian khuyến cáo. Nếu sữa có mùi hoặc màu sắc bất thường, tốt nhất là không nên cho trẻ sử dụng.
Nếu bạn cần mang sữa mẹ đi xa, hãy sử dụng túi giữ nhiệt hoặc bình giữ lạnh để bảo quản sữa trong thời gian di chuyển. Hãy đảm bảo sữa không bị hỏng do nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp.
Ghi lại ngày tháng vắt sữa trên từng bình hoặc túi chứa sữa để dễ dàng theo dõi thời gian sử dụng và tránh việc cho trẻ bú sữa đã để quá lâu.
Nếu bạn có thắc mắc về cách bảo quản sữa mẹ hoặc các vấn đề liên quan, đừng ngần ngại hỏi ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
Cách bảo quản sữa mẹ đảm bảo an toàn
Bảo quản sữa mẹ đúng cách là một yếu tố quan trọng giúp duy trì chất lượng và dinh dưỡng của sữa, đồng thời đảm bảo an toàn cho sức khỏe của trẻ. Nếu bạn chưa biết cách bảo quản sữa mẹ sau khi đã vắt ra, hãy tham khảo những hướng dẫn chi tiết dưới đây:
Bảo quản trong tủ lạnh
Khi đã hoàn tất việc hút hoặc vắt sữa, mẹ nên đổ sữa ngay vào các túi hoặc bình trữ sữa chuyên dụng. Trước khi cho vào tủ lạnh, hãy dán nhãn ghi rõ ngày và giờ vắt sữa để dễ dàng theo dõi.
Việc này rất quan trọng, vì nó giúp mẹ biết sữa nào còn tươi mới và có thể sử dụng. Tủ lạnh là một trong những cách bảo quản sữa mẹ hiệu quả nhất. Sữa mẹ có thể được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh ở nhiệt độ dưới 4°C trong khoảng 4 ngày.
Nếu bạn cần bảo quản lâu hơn, hãy chuyển sữa vào ngăn đông. Trong ngăn đông tủ lạnh, sữa mẹ có thể được lưu trữ trong khoảng 6 tháng, nhưng tốt nhất là sử dụng trong vòng 3 tháng để đảm bảo chất lượng dinh dưỡng.
Bảo quản khi không có tủ lạnh
Trong trường hợp không có tủ lạnh hoặc không thể bảo quản sữa mẹ vào tủ lạnh ngay lập tức, mẹ có thể để sữa ở nhiệt độ phòng dưới 26°C. Tuy nhiên, trong điều kiện này, sữa mẹ nên được sử dụng trong vòng 4 giờ. Nếu không, tốt nhất là nên bỏ đi để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Mẹ cũng cần lưu ý không để sữa ở nơi có ánh nắng trực tiếp hoặc gần các nguồn nhiệt như bếp, lò nướng, vì điều này có thể làm giảm chất lượng và dinh dưỡng của sữa.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) hướng dẫn điều kiện để sữa mẹ đạt chất lượng tốt nhất như sau:
|
Nơi bảo quản, nhiệt độ và thời gian bảo quản |
|||
|
Tình trạng sữa mẹ |
Nhiệt độ phòng (19 đến 26°C) |
Ngăn mát tủ lạnh (<4°C) |
Ngăn đông tủ lạnh (-18 đến -20°C) |
|
Sữa mẹ mới vắt/hút |
Tốt nhất 4 giờ |
Tốt nhất 4 ngày |
Tốt nhất 6 tháng Có thể để tới 12 tháng |
|
Sữa mẹ rã đông |
1-2 giờ |
Tốt nhất 1 ngày |
Không làm đông lại sữa mẹ đã rã đông |
|
Sữa mẹ trẻ bú còn (trẻ chưa dùng hết sau mỗi cữ bú) |
Sử dụng trong vòng 2 giờ sau khi bé bú còn. Nếu trẻ không dùng nữa hãy bỏ đi khi quá 2 giờ. |
||
Cách rã đông và hâm nóng sữa mẹ
Việc rã đông và hâm nóng sữa mẹ cần được thực hiện một cách cẩn thận để đảm bảo an toàn cho trẻ cũng như giữ lại chất dinh dưỡng trong sữa. Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất là luôn luôn áp dụng phương pháp "vào trước – ra trước", có nghĩa là bạn nên rã đông sữa cũ nhất trước.
Rã đông sữa mẹ
Cách rã đông hiệu quả và an toàn nhất là để sữa mẹ trong ngăn mát tủ lạnh qua đêm. Việc này giúp sữa rã đông từ từ, giữ được chất lượng và dinh dưỡng. Nếu bạn cần sử dụng sữa ngay lập tức, có thể ngâm túi hoặc bình chứa sữa trong một thau nước ấm hoặc đặt dưới vòi nước ấm đang chảy.
Lưu ý rằng không nên dùng nước nóng, vì nhiệt độ cao có thể làm mất đi các chất dinh dưỡng quý giá trong sữa. Sau khi sữa đã rã đông hoàn toàn, hãy nhẹ nhàng lắc túi hoặc bình trữ sữa để phần váng sữa và sữa hòa quyện vào nhau.
Việc lắc nhẹ này giúp đảm bảo rằng sữa đồng nhất và dễ tiêu hóa hơn cho trẻ. Tuy nhiên, mẹ không nên lắc quá mạnh, vì điều này có thể làm phân hủy một số chất dinh dưỡng có giá trị trong sữa.
Hâm nóng sữa mẹ
Sữa mẹ đã rã đông vẫn an toàn cho trẻ bú mà không cần phải hâm nóng. Nếu trẻ thích uống sữa lạnh, bạn có thể cho trẻ bú trực tiếp. Tuy nhiên, nếu trẻ thích uống sữa ấm, hãy hâm nóng sữa bằng cách đặt bình sữa vào thau nước ấm hoặc dưới vòi nước ấm đang chảy.
Tránh tuyệt đối việc sử dụng lò vi sóng để rã đông hoặc hâm nóng sữa mẹ, vì điều này có thể làm hỏng các chất dinh dưỡng trong sữa và tạo ra các điểm nóng không đều, dễ gây bỏng miệng cho trẻ.
Khi hâm nóng sữa, hãy đảm bảo bình sữa được đậy kín để tránh nước vào trong. Sau khi hâm nóng xong, mẹ nên kiểm tra nhiệt độ của sữa bằng cách nhỏ vài giọt lên cổ tay. Sữa chỉ nên ấm vừa phải và không được quá nóng để đảm bảo an toàn cho trẻ. Hãy lắc nhẹ bình sữa để trộn đều chất béo có thể đã tách ra trong quá trình hâm nóng.
Lưu ý rằng, sữa mẹ đã rã đông và hâm nóng chỉ nên được sử dụng trong vòng 1 giờ. Nếu trẻ không bú hết, mẹ nên vứt bỏ phần sữa còn lại và không bao giờ đông lạnh lại sữa đã rã đông. Cuối cùng, để đảm bảo vệ sinh, mẹ nên làm sạch bình sữa và các dụng cụ cho trẻ bú sau mỗi lần sử dụng, nhằm ngăn ngừa tình trạng nhiễm khuẩn có thể xảy ra.
Một số lưu ý quan trọng khi bảo quản sữa mẹ
Sữa mẹ, dù bảo quản trong ngăn mát hay ngăn đông, sẽ dần mất đi lượng vitamin C theo thời gian. Đặc biệt, sữa mẹ sẽ thay đổi thành phần để đáp ứng nhu cầu của bé ở từng giai đoạn phát triển, nên sữa vắt ra khi trẻ sơ sinh có thể không phù hợp khi trẻ lớn hơn. Khi lưu trữ sữa, hãy dán nhãn ghi rõ ngày giờ vắt để dễ quản lý và tránh lãng phí.
Nếu sữa không dùng trong vòng 4 ngày, hãy đông lạnh ngay để bảo toàn chất lượng. Khi đông lạnh, hãy chia nhỏ sữa thành từng phần vừa đủ cho mỗi cữ bú và chừa một khoảng trống trong bình trữ để tránh nứt vỡ.
Sữa sau khi rã đông phải dùng ngay và bỏ phần dư thừa, tuyệt đối không đông lạnh lại. Nếu cần di chuyển sữa, hãy bảo quản trong túi giữ nhiệt tối đa 24 giờ, sau đó chuyển vào tủ đông.
Bảo quản sữa mẹ không chỉ đơn thuần là lưu trữ mà còn là một nghệ thuật giúp duy trì chất lượng và dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh. Với những thông tin và mẹo trong cách bảo quản sữa mà chúng tôi đã chia sẻ, hy vọng bạn sẽ dễ dàng áp dụng và có thể bảo quản sữa mẹ một cách an toàn và hiệu quả nhất.